Dự án cải tạo, mở làn đường ưu tiên cho xe đạp đang được Trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị (Sở Xây dựng TP HCM) chọn nhà thầu triển khai. Công trình dự kiến khởi công đầu tháng 10, hoàn thành cuối tháng 12 năm nay với kinh phí gần 13 tỷ đồng.

Theo Trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị (Sở Xây dựng), làn xe đạp được cải tạo từ hành lang hai bên đại lộ Mai Chí Thọ, tách biệt với ôtô, xe máy, tạo không gian an toàn cho người đi xe đạp.

Tuyến đường dài khoảng 5,8 km, rộng 2 m, nối từ Nguyễn Cơ Thạch đến D1, vận tốc tối đa 20 km/h. Bề mặt được sơn vạch phân biệt để nhận diện dễ dàng. Dọc tuyến sẽ bố trí 5 trạm xe đạp công cộng tại các khu vực đông dân cư như Sala, New City, Avenue và gần bến xe khách Mai Chí Thọ, thuận tiện cho việc tiếp cận.

Ông Đoàn Văn Tấn, Giám đốc Trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị, cho biết Mai Chí Thọ được chọn thí điểm do là một trong những tuyến lớn nhất, đủ điều kiện để triển khai. Làn ưu tiên được thiết kế riêng biệt, không nằm trên phần đường hiện hữu của ôtô, xe máy.

Theo ông Tấn, việc bố trí làn xe đạp vừa bổ sung hạ tầng, vừa đảm bảo an toàn, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân tại các khu đô thị. Tuyến này cũng được kết nối với hệ thống buýt, metro, góp phần phát triển giao thông công cộng và hướng đến đô thị xanh. Người dân có thể sử dụng xe đạp cho chuyến đi ngắn, kết hợp tập thể dục, ngắm cảnh.

Sau giai đoạn thí điểm, thành phố dự kiến năm 2026 sẽ kéo dài làn xe đạp trên Mai Chí Thọ xuyên suốt đến Võ Nguyên Giáp, kết nối trực tiếp vào ga metro An Phú. Song song, đường Nguyễn Cơ Thạch cũng được cải tạo để tổ chức làn xe đạp hai chiều, từ giao lộ Mai Chí Thọ đến công viên bờ sông Sài Gòn.

“Khi hoàn thiện, mạng lưới xe đạp trục Mai Chí Thọ sẽ kết nối các khu dân cư, công viên, khu vui chơi giải trí như Sala, New City, The Sun Avenue với metro Bến Thành – Suối Tiên”, ông Tấn nói.

TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM, cho rằng xe đạp vốn phổ biến ở nhiều nước, hỗ trợ người dân tiếp cận các loại hình giao thông công cộng. Với chi phí đầu tư thấp, diện tích nhỏ, làn xe đạp có thể xem là bước khởi đầu để hình thành mạng lưới rộng hơn, khuyến khích sử dụng phương tiện thân thiện môi trường.

Theo ông Thuận, Metro Bến Thành – Suối Tiên đã cho phép mang xe đạp gấp lên tàu, nên nếu kết nối tốt, loại hình này sẽ được nhiều người lựa chọn. Tuy nhiên, để khả thi, thành phố cần quy hoạch đồng bộ, cải tạo nút giao – nơi người đi xe đạp dễ gặp nguy hiểm – và lắp đặt camera giám sát nhằm hạn chế xe máy lấn làn.

TS Nguyễn Hữu Nguyên, Hội Quy hoạch và phát triển đô thị TP HCM, cho rằng thành phố cần khảo sát nhu cầu thực tế trước khi nhân rộng. Các tiêu chí lựa chọn tuyến phải dựa trên mật độ dân cư, kết nối giao thông công cộng, khoảng cách đến trường học, bệnh viện, công viên hoặc trung tâm thương mại. Nếu triển khai thuận tiện, làn xe đạp sẽ thu hút người dùng và tránh tình trạng manh mún, rời rạc.

Từ năm 2021, TP HCM triển khai mô hình xe đạp công cộng ở trung tâm, thu hút nhiều người sử dụng. Tuy nhiên, đến nay thành phố chưa có tuyến nào dành riêng cho xe đạp; phương tiện này vẫn phải đi chung với ôtô, xe máy, tiềm ẩn nguy hiểm.

Thực tế, trong thời Pháp thuộc, các đường như Pasteur, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Văn Cừ từng có làn riêng cho xe đạp với dải phân cách rõ ràng, nhưng chức năng này đã mất dần theo thời gian. Năm 2022, TP HCM cũng từng nghiên cứu phương án mở làn cho xe đạp và người đi bộ trên xa lộ Hà Nội (nay là Võ Nguyên Giáp), song chưa được triển khai.

Trong khi đó, Hà Nội từ năm 2024 đã tổ chức làn xe đạp dài 4 km, rộng 4 m dọc sông Tô Lịch, qua quận Cầu Giấy và Đống Đa. Tuyến này còn kết nối với ga Láng của đường sắt Cát Linh – Hà Đông và ga số 8 của metro Nhổn – ga Hà Nội.

Giang Anh