Trên tuyến cao tốc Bắc Nam phía Đông hiện có 1.222 km đường 4 làn xe hạn chế, không có làn dừng khẩn cấp liên tục gồm các đoạn: cửa khẩu Hữu Nghị – Chi Lăng dài 43 km, Mai Sơn – Cam Lộ 465 km, Quảng Ngãi – Phan Thiết 580 km và Mỹ Thuận – Cà Mau 134 km.

Để đáp ứng nhu cầu vận tải, Bộ Xây dựng kiến nghị đầu tư mở rộng 6 làn xe đoạn từ Hà Nội đến TP HCM, gồm 18 dự án thành phần với chiều dài 1.144 km, sơ bộ tổng mức đầu tư mở rộng hơn 152.000 tỷ đồng.

Các đoạn Mỹ Thuận – Cần Thơ – Cà Mau chưa xem xét mở rộng do nhu cầu vận tải chưa cao, điều kiện thi công khó khăn, nguồn vật liệu khan hiếm.

Về phương thức đầu tư, Bộ Xây dựng cho biết việc mở rộng cao tốc sẽ triển khai theo phương thức PPP, hợp đồng BOT, phù hợp định hướng huy động nguồn lực tư nhân.

Bộ Xây dựng đưa ra hai phương án đầu tư mở rộng 15 dự án thành phần cao tốc Bắc Nam. Phương án 1 chia thành hai dự án PPP để tăng hiệu quả tài chính, bao gồm đoạn phía Bắc (Mai Sơn – quốc lộ 45 – Nghi Sơn – Diễn Châu) và đoạn phía Nam (Vĩnh Hảo – Phan Thiết – Dầu Giây). Ưu điểm là quy mô dự án đủ lớn để các đoạn có hiệu quả cao hỗ trợ đoạn hiệu quả thấp, hạn chế tối đa vốn nhà nước, thuận lợi trong quản lý, khai thác.

Phương án 2 là chia thành 5-6 dự án PPP, ưu điểm là quy mô vốn nhỏ, dễ thu hút nhà đầu tư song nhược điểm các dự án miền Trung ít được quan tâm, phải có vốn nhà nước hỗ trợ, dẫn tới nguy cơ triển khai thiếu đồng bộ.

Đối với ba đoạn đang khai thác BOT là Diễn Châu – Bãi Vọt, Nha Trang – Cam Lâm, Cam Lâm – Vĩnh Hảo, tổng chiều dài 178 km, tổng mức đầu tư khoảng 25.343 tỷ đồng, Bộ Xây dựng đã làm việc với nhà đầu tư để huy động doanh nghiệp tham gia.

Tuyến cao tốc Bắc Nam dự kiến được mở rộng giai đoạn 2026-2030, một số đoạn có thể khởi công sớm vào quý II/2026 và khai thác cuối năm 2028.

Cao tốc Bắc Nam đã được đầu tư xây dựng khoảng 1.375 km với quy mô từ 2 đến 4 làn xe. Trong đó, 654 km thuộc giai đoạn 1 (2017-2020) đã đưa vào khai thác; 721 km thuộc giai đoạn 2 (2021-2025) đang triển khai, dự kiến hoàn thành năm 2025-2026.

Do hạn chế nguồn lực, nhiều đoạn tuyến chỉ được xây dựng 2-4 làn xe trong khi quy hoạch 6 làn xe, chưa đáp ứng nhu cầu lưu thông, tiềm ẩn nguy cơ ùn tắc và mất an toàn. Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Xây dựng nghiên cứu phương án mở rộng toàn tuyến lên 6 làn xe, phấn đấu khởi công một số dự án thành phần vào tháng 12/2025.

Hiện đã có nhiều doanh nghiệp trong nước đề xuất tham gia đầu tư mở rộng cao tốc Bắc Nam theo phương thức PPP, gồm: Tập đoàn Đèo Cả, Tập đoàn Sơn Hải, Công ty Xây dựng Giao thông Phương Thành, VIDIFI, VEC, Công ty cổ phần Rạng Đông.

Anh Duy