Hàng loạt vi phạm tại dự án BOT Bắc Giang – Lạng Sơn

Thanh tra Chính phủ vừa ban hành kết luận thanh tra về các dự án có khó khăn, vướng mắc tại Bộ Xây dựng (hợp nhất từ Bộ Xây dựng và Bộ GTVT). Một trong số các dự án được nêu là BOT Bắc Giang – Lạng Sơn.

Dự án được Bộ GTVT phê duyệt năm 2015, với tổng mức đầu tư hơn 12.188 tỉ đồng. Do nhiều nguyên nhân, dự án không đạt mục tiêu ban đầu, hiệu quả thấp. Tính đến thời điểm thanh tra, doanh thu không đạt so với phương án tài chính trong hợp đồng BOT và các phụ lục đã ký kết, dẫn đến doanh nghiệp dự án (Công ty CP BOT Bắc Giang – Lạng Sơn) thu phí không đủ trả lãi vay ngân hàng.

Dự án BOT Bắc Giang – Lạng Sơn có tổng mức đầu tư hơn 12.000 tỉ đồng – ẢNH: T.N

Tính sai chi phí khiến tổng mức đầu tư tăng hơn 309 tỉ

Theo kết luận thanh tra, Bộ GTVT ban hành quyết định phê duyệt dự án đầu tư trước khi Bộ Tài chính có ý kiến về vị trí đặt trạm thu phí trên QL1. Điều này chưa phù hợp với ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng.

Quá trình lập, thẩm định, phê duyệt tổng mức đầu tư, các đơn vị tính sai một số chi phí xây dựng (tính sai khối lượng lớp nhựa dính bám, áp dụng sai đơn giá bê tông nhựa, áp dụng sai định mức cọc khoan nhồi…), dẫn tới làm tăng giá trị tổng mức đầu tư hơn 309 tỉ đồng.

Đáng chú ý, liên danh tư vấn thiết kế tính toán lượng xe tăng đột biến bắt đầu từ năm 2020 tăng từ 131 – 186% so với năm 2019; sự tăng trưởng đột biến lưu lượng xe không có báo cáo nguyên nhân, trong khi tốc độ tăng trưởng lưu lượng cả giai đoạn 2020 – 2040 chỉ được dự báo ở mức 3,85 – 5,44%/năm. Việc dự đoán không đúng là một trong những nguyên nhân dẫn đến khó khăn, vướng mắc của dự án.

Thanh tra Chính phủ còn phát hiện nhiều vi phạm liên quan đến việc lựa chọn nhà đầu tư và thương thảo, ký hợp đồng, trong cả 2 giai đoạn Bộ GTVT và UBND tỉnh Lạng Sơn là cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Về phía các nhà đầu tư, do không ký được hợp đồng tín dụng với các ngân hàng đã có cam kết tài trợ vốn như trong hồ sơ đề xuất nên phải đàm phán lại việc vay vốn với ngân hàng khác, dẫn tới chậm huy động vốn vay, chậm tiến độ dự án.

Báo cáo từ UBND tỉnh Lạng Sơn cho thấy, doanh nghiệp dự án đã trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt quyết toán vốn đầu tư với giá trị 8.387 tỉ đồng, tỉnh này đã phê duyệt quyết toán 8.161 tỉ đồng.

Cơ quan thanh tra xác định doanh nghiệp dự án tính không chính xác một số nội dung, dẫn đến phải giảm trừ giá trị khi quyết toán với số tiền tạm tính hơn 93 tỉ đồng. Ngoài ra, dự toán xây dựng cũng tính sai giá trị tại gói thầu XL12B-CT và gói thầu XL14- CT, khi quyết toán giảm trừ giá trị tạm tính hơn 5,6 tỉ đồng.

Kiến nghị giảm trừ quyết toán hơn 98 tỉ

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Xây dựng, UBND tỉnh Lạng Sơn tổ chức kiểm điểm, có hình thức xử lý nghiêm (bao gồm cả việc bồi thường thiệt hại nếu có) đối với lãnh đạo cơ quan qua từng thời kỳ liên quan đến các vi phạm đã chỉ ra tại kết luận.

Về xử lý kinh tế, cơ quan thanh tra đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn, nhà đầu tư, Công ty CP BOT Bắc Giang – Lạng Sơn giảm trừ khi quyết toán vốn đầu tư dự án với tổng giá trị hơn 98,7 tỉ đồng.

Tiến hành rà soát, quyết toán vốn đầu tư dự án đúng quy định đối với việc chưa xem xét tận dụng khối lượng đá cấp 4 đào (đất lẫn đá, đá) để đắp; các hạng mục đã trình nhưng chưa đủ điều kiện phê duyệt quyết toán, chưa trình phê duyệt quyết toán, không thực hiện hoặc thực hiện không hết.

Cùng đó là chi phí lãi vay trong thời gian xây dựng phải trừ tương ứng với chi phí xây dựng quyết toán không đúng; các nội dung tổng mức đầu tư của dự án tính sai (hơn 309 tỉ đồng) có thể dẫn đến quyết toán vốn đầu tư sai quy định…

Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị UBND tỉnh Lạng Sơn trình cấp có thẩm quyền tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của dự án BOT Bắc Giang – Lạng Sơn theo quy định pháp luật.