Vì sao cùng nhân nuôi động vật quý hiếm, người được khen, người bị bắt?

Để đảm bảo hoạt động nhân nuôi không trở thành lỗ hổng hợp lý hoá săn bắt động vật hoang dã trái phép, cơ quan chức năng quy định các điều kiện chặt chẽ để nhân nuôi, trong đó quan trọng nhất là chứng minh được nguồn gốc và tính hợp pháp của động vật nhân nuôi. Các cơ sở không thực hiện đúng quy định của pháp luật có thể bị xử phạt hành chính hoặc hình sự, tuỳ từng trường hợp cụ thể.

Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, Bộ Nông nghiệp và môi trường cho biết, theo quy định tại Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT ngày 24/6/2025 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, loài Gà lôi trắng (Lophura nycthemera) thuộc Danh mục động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm nhóm IIB, người dân được phép nuôi thương mại gà lôi trắng.

Tuy nhiên, theo Cục Kiểm lâm, việc nuôi các loài động vật nguy cấp, quý hiếm nói chung và Gà lôi trắng (Lophura nycthemera) nói riêng đều phải đáp ứng các quy định của pháp luật.

Để tránh việc nhân nuôi trở thành kẽ hở cho các đối tượng săn bắt và buôn bán động vật hoang dã, thông tư quy định, các vật nuôi phải có nguồn gốc hợp pháp.

Ngoài ra, người dân cần tuân thủ các quy định về điều kiện cơ sở nuôi, đăng ký cấp mã số cơ sở nuôi, mở sổ theo dõi nuôi, thực hiện thủ tục xác nhận bảng kê lâm sản khi mua bán, vận chuyển, chuyển giao quyền sở hữu và các thủ tục kiểm dịch động vật, chứng minh nguồn gốc hợp pháp theo quy định.

Khi một cơ sở nuôi vi phạm các quy định có thể bị xử lý hành chính, hình sự, tuỳ theo từng vụ việc cụ thể, thuộc thẩm quyền của các cơ quan chức năng theo quy định của pháp luật.

Loài Gà lôi trắng.

Theo quy định hiện nay, các loài trong Nhóm I của Thông tư 27 bị nghiêm cấm khai thác và sử dụng mẫu vật khai thác từ tự nhiên vì mục đích thương mại, trong khi đó loài nhóm II hạn chế khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại.

Việc xử phạt hành chính được thực hiện theo quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lâm nghiệp (sửa đổi tại Nghị định số 07/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2022 của Chính phủ), các mức xử lý vi phạm hành chính đối với loài Nhóm I và Nhóm II cũng có sự khác nhau tùy từng hành vi vi phạm cụ thể.

Với xử lý hình sự, trường hợp có các vi phạm trong nhân nuôi, buôn bán với loài Nhóm I sẽ xử lý theo quy định tại Điều 244 (có thể bị phạt tù lên đến 15 năm), loài Nhóm II xử lý theo quy định tại Điều 234 Bộ luật Hình sự (có thể bị phạt tù lên đến 12 năm).

Trước thắc mắc về việc Gà lôi trắng đã được gây nuôi thành công trong điều kiện nuôi nhốt tại một số cơ sở nuôi, tại sao vẫn nằm trong danh mục quý hiếm? Đại diện Cục Lâm nghiệp và Kiểm Lâm cho biết, việc gây nuôi thành công chưa phải là lý do để đưa loài này ra khỏi danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm.

Ngoài tự nhiên, loài này được đánh giá là bị suy giảm bởi mất sinh cảnh sống và bị săn bắt làm thực phẩm và làm cảnh, kích cỡ quần thể ước tính dưới 10.000 cá thể và số lượng cá thể trưởng thành của mỗi tiểu quần thể < 1.000 cá thể, nên Sách Đỏ Việt Nam (2024) xếp loài này ở bậc sẽ nguy cấp (VU).

Việc đưa gà lôi trắng vào Danh mục động vật nguy cấp, quý hiếm, theo Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm là phù hợp với tiêu chí nhóm IIB quy định tại Thông tư số 27/2025/TT-BNNMT ngày 24/6/2025 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Để tránh xảy ra trường hợp tương tự như nuôi Gà lôi trắng ở Nghệ An, Cục Lâm Nghiệp và Kiểm lâm khuyến cáo người dân cần chủ động tìm hiểu kỹ các quy định của pháp luật trước khi bắt đầu nuôi các loài động vật nguy cấp, quý, hiếm. Người dân có thể liên hệ với cơ quan chức năng như cơ quan Kiểm lâm địa phương để được hướng dẫn cụ thể về thủ tục đăng ký nuôi theo đúng quy định.

Loài Tê giác Java đã bị tuyệt chủng ở Việt Nam.

Số lượng loài có nguy cơ tuyệt chủng tăng mạnh ở Việt Nam

Việt Nam từng được xếp vào nhóm 16 quốc gia có đa dạng sinh học cao nhất thế giới. Tuy nhiên, trong những năm qua, đa dạng sinh học ở Việt Nam bị suy giảm nghiêm trọng do các hoạt động săn bắt, buôn bán trái phép.

Trong Danh lục Đỏ và Sách Đỏ Việt Nam phiên bản năm 2024 được Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cập nhật, chỉ trong vòng 14 năm, số lượng loài bị đe dọa trong Sách Đỏ Việt Nam 2024 đã tăng đáng kể, từ 836 loài lên 1.398 loài.

Trong đó, số loài động vật tăng 354 loài, số loài thực vật tăng 196 loài và số loài nấm tăng 6 loài.

Đặc biệt có 5 loài động vật đã bị tuyệt chủng (bậc EX – Extinct) hoặc tuyệt chủng trong tự nhiên (bậc EW – Extinct in the Wild) ở Việt Nam gồm Tê giác Java một sừng (Rhinoceros sondaicus), Rùa ba-ta-gua miền nam (Batagur affinis), Cá sấu hoa cà (Crocodylus porosus), Gà lôi lam mào trắng (Lophura edwardsi) và Hươu sao (Cervus nippon).

Theo Nguyễn Hoài (Tiền Phong)